Hiện nay, từ giao dịch nhỏ đến các giao dịch lớn, người dân đều phải đóng một khoản thuế, phí nhất định. Để đảm bảo cho người dân nắm rõ mức thuế, phí phải đóng là bao nhiêu, Luật Quang Huy đã mở thêm Tổng đài tư vấn luật thuế phí. Nếu bạn cần hỗ trợ về những vấn đề này, liên hệ ngay cho Luật sư qua Tổng đài 19006588.
Căn cứ vào mục đích quản lý cũng như điều tiết thì thuế thì được chia thành thuế gián thu và thuế trực thu. Vậy giữa hai loại thuế này có những điểm gì giống và khác nhau. Hãy theo dõi bài viết dưới đây của Luật Quang Huy để biết được câu trả lời.
1. Thuế là gì?
Thuế được xác định là một khoản đóng góp của cá nhân, pháp nhân thuộc các đối tượng phải chịu thuế mang tính chất bắt buộc cho nhà nước do pháp luật quy định nhằm đáp ứng cho nhu cầu chi tiêu của Nhà nước.
Đồng thời về mặt bản chất, thuế là một hình thức phân phối lại một bộ phận nguồn tài chính của cả xã hội và không mang tính hoàn trả trực tiếp cho người đóng thuế. Thuế mang tính chất cưỡng chế, là nghĩa vụ mà các đối tượng chịu thuế bắt buộc phải thực hiện.
Nhìn chung thuế là khoản thu nộp mang tính bắt buộc mà các tổ chức hoặc cá nhân phải nộp cho nhà nước khi có đủ những điều kiện nhất định. Thuế có các vai trò sau:
- Thuế tạo nguồn thu cho Ngân sách nhà nước, thuế được coi là khoản thu quan trọng nhất, mang tính chất ổn định lâu dài và khi nền kinh tế càng phát triển thì khoản thu này càng tăng;
- Công cụ góp phần điều chỉnh các mục tiêu kinh tế vĩ mô: Góp phần thực hiện chức năng kiểm kê, kiểm soát, quản lý hướng dẫn và khuyến khích phát triển sản xuất, mở rộng lưu thông đối với tất cả các thành phần kinh tế theo hướng phát triển của kế hoạch nhà nước, góp phần tích cực vào việc điều chỉnh các mặt mất cân đối lớn trong nền kinh tế quốc dân;
- Thuế giúp điều tiết nền kinh tế. Thuế tham gia điều tiết nền kinh tế gồm hai mặt: Kích thích và hạn chế. Thông qua thuế, nhà nước đã linh hoạt điều chỉnh các chính sách thuế trong từng thời kỳ nhất định, nhằm tác động vào cung – cầu giúp điều chỉnh chu kỳ kinh tế – một đặc trưng vốn có của nền kinh tế thị trường;
- Thuế giúp đảm bảo công bằng xã hội. Thông qua thuế, nhà nước sẽ điều tiết phần chênh lệch thu nhập giữa người giàu và người nghèo, bằng việc việc trợ cấp hoặc cung cấp hàng hoá công cộng.
2. Điểm giống nhau giữa thuế gián thu và thuế trực thu
Thuế gián thu và thuế trực thu có các điểm giống nhau sau đây:
- Đều là thuế do Quốc hội ban hành;
- Là nghĩa vụ thanh toán mà các thể nhân và pháp nhân khi có các dấu hiệu và điều kiện được quy định cụ thể trong Luật thuế thì phải thực hiện đối với Nhà nước và được đảm bảo thực hiện bằng sự cưỡng chế của Nhà nước;
- Có chức năng phân phối và phân phối lại; chức năng điều tiết đối với nền kinh tế;
- Người nộp thuế (dù thuế trực thu hay thuế gián thu) đều phải trích một phần tài sản cho nhà nước mà không thể trốn tránh hoặc trì hoãn nghĩa vụ nộp thuế.
3. Phân biệt thuế trực thu và thuế gián thu
Để phân biệt thuế trực thu và thuế gián thu sẽ dựa trên một số tiêu chí sau đây:
| Tiêu chí | Thuế trực thu | Thuế gián thu |
| Khái niệm | Là loại thuế đánh vào thu nhập và lợi nhuận của người nộp thuế, người có nghĩa vụ nộp thuế đồng thời là người chịu thuế. | Là loại thuế thu gián tiếp thông qua giá cả hàng hóa và dịch vụ. Trong thuế gián thu đối tượng nộp thuế không phải là người chịu thuế, người gánh thuế là người tiêu dùng cuối cùng. |
| Các loại thuế phổ biến |
|
|
| Bản chất | Trong thuế trực thu, đối tượng nộp thuế và người chịu thuế là một.
ví dụ: Thuế Thu nhập cá nhân đối với tiền lương, tiền công sẽ do người lao động nộp.
|
Trong thuế gián thu, đối tượng nộp thuế và người chịu thuế là khác nhau.
ví dụ: thuế giá trị gia tăng đánh lên người tiêu dùng, doanh nghiệp có trách nhiệm thu lại khoản thuế đó và nộp cho nhà nước. Như vậy thực chất doanh nghiệp không phải chịu thuế giá trị gia tăng. |
| Áp thuế | Đánh vào thu nhập và lợi nhuận của người đóng thuế. | Được cấu thành trong giá cả hàng hóa, dịch vụ. |
| Phương thức điều tiết | Nhà nước điều tiết trực tiếp vào thu nhập, lợi nhuận của các đối tượng chịu thuế | Nhà nước điều tiết gián tiếp thông qua giá cả của hàng hóa, dịch vụ |
| Phạm vi tác động | Ít tác động vào giá cả thị trường. | Ảnh hưởng trực tiếp đến giá cả thị trường vì thuế được cộng vào giá bán hàng hóa, dịch vụ |
| Số tiền thuế phải nộp | Số tiền thuế trực thu phụ thuộc vào thu nhập và lợi nhuận. Thu nhập, lợi nhuận càng cao thì thuế phải trả càng cao và ngược lại.
Ví dụ: Thuế suất thu nhập cá nhân càng tăng nếu thu nhập càng cao. Ngoài ra, cách tính thuế trực thu hơi phức tạp so với thuế gián thu. Bạn phải ghi nhớ rất nhiều điều khoản, quy tắc khác nhau để tính toán nghĩa vụ thuế cho chính xác. |
Tỷ lệ phụ thuộc vào loại hàng hóa và dịch vụ nhưng nó là như nhau cho tất cả mọi người.
Ví dụ: thuế suất GTGT của Thực phẩm đã qua tẩm ướp gia vị thì áp dụng thuế suất 10% và tất cả mọi người khi mua sản phẩm này đều chịu chung 1 mức thuế. Thuế gián thu cũng rất dễ tính và dễ nộp. Chính phủ đã quy định một tỷ lệ thuế cố định nên có thể dễ dàng tính được trên hàng hóa và dịch vụ. |
| Hình thức nộp thuế | Mang tính trực tiếp.
Các cá nhân nộp thuế trực tiếp cho Chính phủ. |
Mang tính gián thu.
Người chịu thuế nộp thuế cho chính phủ thông qua một bên trung gian. |
| Ưu Điểm | Đảm bảo công bằng xã hội hơn cho việc điều tiết thu nhập vì nhà nước hiểu rõ và cá biệt hóa được người chịu thuế | Dễ thu thuế bởi vì đối tượng nộp thuế không phải là người chịu thuế (Thường hạn chế sự phản ứng thuế từ người gánh chịu thuế do nó cấu thành trong giá cả hàng hoá dịch vụ, việc nộp thuế của người tiêu dùng sẽ như một phần tất yếu khi họ sử dụng,tiêu thụ hàng hóa, dịch vụ). |
| Nhược điểm | Có thể xảy ra khả năng người nộp thuế trốn tránh nghĩa vụ nộp thuế, phát sinh những hành vi phạm pháp luật nhằm trốn thuế | Tính không công bằng của thuế gián thu trên thu nhập của người giàu và người nghèo
Nhà nước không cá biệt hóa được người chịu thuế nên khó khăn trong việc thực hiện chính sách miễn giảm về thuế. |
Việc phân loại thành thuế trực thu và thuế gián thu có ý nghĩa đối với:
- Hoạt động lập pháp: Việc phân loại thuế thành thuế trực thu và thuế gián thu sẽ giúp các nhà lập pháp tìm ra được những phương thức điều tiết riêng, từ đó xây dựng được các sắc thuế phù hợp với mục đích điều tiết, phản ánh được phạm vi tác động của sắc thuế đó.
- Công tác tổ chức hành thu: Việc phân loại thuế có ý nghĩa trong việc tổ chức thu thuế. Với mỗi loại thuế sẽ xác định được phạm vi người nộp thuế, nguyên tắc đánh thuế, đối tượng tính thuế, căn cứ tính thuế, cách thức tính thuế,…từ đó có biện pháp thu thuế phù hợp. Qua đó phân định thẩm quyền của các cơ quan hành thu thuế từ đó có biện pháp quản lý thu thuế hiệu quả.
Ví dụ, đối với thuế trực thu, việc theo dõi, tính toán và thu thuế phức tạp, đặc biệt là thuế thu nhập cá nhân với diện thu thuế rộng và phân tán. Vì vậy, nếu không có biện pháp quản lý thu thuế hiệu quả thì dễ dẫn đến hạn chế tác dụng của loại thuế này trong việc tập trung số thu đầy đủ, kịp thời về cho ngân sách nhà nước.
4. Lấy ví dụ minh họa thực tế
| Về hình thức thu thuế trực thu | Về hình thức thu thuế gián thu |
| Đối với thuế trực thu áp dụng cho thuế thu nhập cá nhân:
Anh Nguyễn Văn A hiện đang ký kết hợp đồng lao động không xác định thời hạn tại công ty TNHH Luật Quang Huy với mức lương thu nhập hàng tháng là 13.000.000 đồng đã trừ đi mức đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc. Theo quy định tại Luật thuế thu nhập cá nhân 2007 thì thuế thu nhập cá nhân đánh trực tiếp trên thu nhập hàng tháng của anh A, trong đó xác định mức đóng thuế vào tháng 7/2019 như sau: Thu nhập để tính thuế được xác định là tổng thu nhập trừ đi các khoản miễn thuế. Trong đó, tổng thu nhập là 13.000.000 đồng, các khoản miễn thuế, trong đó theo quy định tại Điều 9 Thông tư 111/2013/TT-BTC được sửa đổi bằng Thông tư 92/2015/TT-BTC, anh A không có người phụ thuộc nhưng được giảm trừ đi thu nhập cá nhân là 9.000.000 đồng thì thu nhập để tính thuế của anh A ở đây là 4.000.000 đồng. Đối với thu nhập để tính thuế dưới 5.000.000 đồng, mức thuế suất phải nộp ở đây là 5% dựa trên thu nhập tính thuế, cụ thể anh A phải nộp là 200.000 đồng. |
Đối với phương thức thuế gián thu thì áp dụng để thu thuế đối với các loại thuế như thuế giá trị gia tăng trong mua bán hàng hóa, thuế tiêu thụ đặc biệt.
Trong đó thuế tiêu thụ đặc biệt đánh vào các mặt hàng, dịch vụ khác nhau thuộc hàng hóa phải chịu thuế. Cụ thể các loại hàng hóa, dịch vụ phải chịu thuế tiêu thụ đặc biệt được quy định tại Điều 2 Luật thuế tiêu thụ đặc biệt năm 2008 sửa đổi, bổ sung 2014 như sau:
|
5. Cơ sở pháp lý
- Luật thuế thu nhập cá nhân 2007;
- Luật thuế tiêu thụ đặc biệt năm 2008 sửa đổi, bổ sung năm 2014;
- Ngày 15/08/2013 Bộ Tài Chính ban hành thông tư 111/2013/TT-BTC Hướng dẫn thực hiện Luật Thuế thu nhập cá nhân, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật thuế thu nhập cá nhân và Nghị định số 65/2013/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Thuế thu nhập cá nhân và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật thuế thu nhập cá nhân;
- Thông tư số 92/2015/TT-BTC ngày 15 tháng 6 năm 2015 Hướng dẫn thực hiện thuế giá trị gia tăng và thuế thu nhập cá nhân đối với cá nhân cư trú có hoạt động kinh doanh; hướng dẫn thực hiện một số nội dung sửa đổi, bổ sung về thuế thu nhập cá nhân quy định tại Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của các Luật về thuế số 71/2014/QH13 và Nghị định số 12/2015/NĐ-CP ngày 12/02/2015 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của các Luật về thuế và sửa đổi, bổ sung một số điều của các Nghị định về thuế.
Trên đây là bài tư vấn của chúng tôi về vấn đề thuế gián thu và thuế trực thu theo quy định pháp luật hiện hành. Qua bài viết này, chúng tôi mong rằng sẽ giúp các bạn hiểu rõ hơn về vấn đề này.
Để được tư vấn đầy đủ và chính xác nhất, mời quý khách hàng liên hệ qua Tổng đài tư vấn thuế trực tuyến của HOTLINE 19006588 của Luật Quang Huy để nhận tư vấn thêm về vấn đề mà quý khách hàng đang gặp phải.
Trân trọng./.
