Nếu bạn có nhu cầu được tư vấn, hỗ trợ về luật hình sự, hãy liên hệ ngay cho luật sư qua hotline 1900.6784. Luật sư can thiệp càng sớm, cơ hội bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp càng cao!
Khởi tố vụ án và khởi tố bị can là hai thuật ngữ rất dễ bị nhầm lẫn trong tố tụng hình sự. Vậy làm thế nào để phân biệt được hai thuật ngữ này? Mời bạn theo dõi bài viết sau đây của Luật Quang Huy để được giải đáp.
1. Giai đoạn khởi tố trong tố tụng hình sự
Giai đoạn khởi tố trong tố tụng hình sự là giai đoạn đầu tiên trong quá trình giải quyết vụ án hình sự, bắt đầu bằng quyết định khởi tố vụ án hình sự và kết thúc bằng quyết định đình chỉ điều tra hoặc bản kết luận điều tra và đề nghị truy tố.
2. Phân biệt khởi tố vụ án và khởi tố bị can
Chúng ta có thể phân biệt quy định khởi tố vụ án và khởi tố bị can theo các tiêu chí như sau:
| Tiêu chí | Khởi tố vụ án | Khởi tố bị can |
| Khái niệm | Khởi tố vụ án hình sự là một bước trong quá trình giải quyết vụ án hình sự nói chung và trong giai đoạn khởi tố nói riêng. Khi xác định có dấu hiệu tội phạm, cơ quan có thẩm quyền tiến hành khởi tố vụ án hình sự theo quy trình và thủ tục được quy định tại Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2021. | Cùng với khởi tố vụ án hình sự, khởi tố bị can là thủ tục không thể thiếu trong quá trình giải quyết vụ án hình sự. Khi xác định có dấu hiệu phạm tội của cá nhân hoặc pháp nhân, cơ quan có thẩm quyền tiến hành việc khởi tố bị can để tiến hành điều tra, truy tố và xét xử theo đúng quy định của pháp luật. |
| Đối tượng khởi tố | Khởi tố về hành vi có dấu hiệu phạm tội.
|
Khởi tố người hoặc pháp nhân có hành vi phạm tội cụ thể. |
| Căn cứ khởi tố | Theo Điều 143 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2021, chỉ được khởi tố vụ án khi đã xác định có dấu hiệu tội phạm. Việc xác định dấu hiệu tội phạm dựa trên những căn cứ:
|
Theo Điều 179 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2021, sau khi đã có quyết định khởi tố vụ án, cơ quan điều tra sẽ tiến hành điều tra vụ án. Từ đó, nếu có đủ căn cứ để xác định một người hoặc pháp nhân đã thực hiện hành vi mà Bộ luật hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017 quy định là tội phạm thì Cơ quan điều tra ra quyết định khởi tố bị bị can. Quyết định khởi tố bị can phải được sự phê chuẩn của Viện kiểm sát nhân dân cùng cấp với cơ quan điều tra. |
| Thẩm quyền ra quyết định khởi tố | Có 04 cơ quan:
|
Có 03 cơ quan:
|
| Các giai đoạn ra quyết định khởi tố | Theo Điều 153 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2021, có 04 giai đoạn có thể khởi tố:
|
Theo Điều 179 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2021, có 02 giai đoạn có thể khởi tố:
|
| Kết thúc khởi tố | Thời điểm kết thúc của giai đoạn khởi tố vụ án được tính từ khi ra quyết định khởi tố vụ án hình sự (trong trường hợp xác định có dấu hiệu tội phạm), hoặc quyết định không khởi tố vụ án hình sự (khi xác định không có dấu hiệu tội phạm). | Khởi tố bị can không phải là giai đoạn tố tụng mà chỉ là hành vi tố tụng tại giai đoạn điều tra của người có thẩm quyền ra quyết định khởi tố bị can khi đã xác định được một người cụ thể có hành vi nguy hiểm cho xã hội được quy định trong pháp luật hình sự, cần phải tiến hành các hoạt động điều tra đối với họ theo quy định của pháp luật tố tụng hình sự. |
3. Mối liên hệ khởi tố vụ án và khởi tố bị can
Quyết định khởi tố vụ án hình sự phải có trước quyết định khởi tố bị can bởi sau khi khởi tố vụ án bước vào giai đoạn điều tra thì cơ quan có thẩm quyền mới điều tra căn cứ xác định 04 yếu tố cấu thành tội phạm để có căn cứ khởi tố bị can.
Tuy nhiên, trong thực tế giải quyết vụ án hình sự, cơ quan có thẩm quyền có thể ban hành hai quyết định này cùng một thời điểm ngay khi xác định tại sự việc, sự kiện phạm tội có dấu hiệu tội phạm thì cũng đồng thời xác định được ngay người thực hiện hành vi phạm tội (như trường hợp bắt tội phạm quả tang).
Ví dụ: Đối với các vụ án liên quan đến các tội về hối lộ, các tội về đánh bạc, tổ chức đánh bạc, hoặc các vụ án được khởi tố theo yêu cầu của người bị hại,… cơ quan điều tra thông thường sẽ xác định được ngay dấu hiệu tội phạm và người thực hiện hành vi phạm tội.
4. Cơ sở pháp lý
- Bộ luật hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017;
- Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2021.
Trên đây là bài tư vấn của chúng tôi về vấn đề khởi tố vụ án và khởi tố bị can. Qua bài viết này, chúng tôi mong rằng sẽ giúp các bạn hiểu rõ hơn về vấn đề này.
Để được tư vấn đầy đủ và chính xác nhất, mời quý khách hàng liên hệ tới Tổng đài tư vấn Luật hình sự trực tuyến qua HOTLINE 19006588 của Luật Quang Huy để nhận tư vấn thêm về vấn đề mà quý khách hàng đang gặp phải.
Trân trọng./.
