Tội phạm ma túy là gì? Quy định các tội về ma túy

Để xác định những hành vi liên quan đến ma túy bị coi là tội phạm cần những điều kiện nào? Các tội về ma túy gồm những tội nào, đặc điểm nhận dạng gồm những gì, đâu là đối tượng của tội phạm về ma túy. Mời bạn đọc cùng Luật Quang Huy tìm hiểu rõ hơn qua bài viết dưới đây.

1. Tội phạm về ma túy là gì?

Tội phạm về ma túy là các tội quy định đối với những người có những hành vi cố ý gây nguy hiểm cho xã hội, xâm hại đến các quy định của Nhà nước về quản lý các chất ma tuý và các loại thuốc gây nghiện, xâm phạm trật tự, an toàn xã hội và tính mạng, sức khỏe con người và sự phát triển bình thường của nòi giống dân tộc.

2. Đặc điểm nhận dạng tội phạm về ma túy

Tội phạm về ma tuý là một trong loại tội phạm nguy hiểm, được cảnh báo ở mức độ cao. Các tội phạm về ma túy bao gồm nhiều loại hành vi phạm tội khác nhau nhưng đều xuất phát từ những đặc điểm:

• Tính nguy hiểm cho xã hội của các tội phạm về ma tuý thể hiện ở sự đe dọa nghiêm trọng đến sức khoẻ và sự phát triển bình thường của con người cũng như đến hạnh phúc gia đình và trật tự công cộng nói chung; là nguyên nhân dẫn đến các loại tội phạm hình sự khác.
• Các tội phạm về ma tuý đều có chung đối tượng là các chất ma tuý (hoặc liên quan đến các chất ma tuý). Đó là các chất có khả năng gây nghiện cao cho người sử dụng, làm cho người nghiện không chỉ bị lệ thuộc vào chất đó mà còn làm cho họ bị tổn hại về nhiều mặt và thậm chí còn có thể đẩy họ vào con đường phạm tội để có tiền thỏa mãn cơn nghiện.
• Xâm phạm đến chế độ quản lý các chất ma túy của Nhà nước: Nhà nước nghiêm cấm các hành vi sản xuất, mua bán, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng,… các chất ma túy trái phép. Tội phạm về ma túy là người xâm phạm, vi phạm chế độ quản lý các chất ma túy của Nhà nước.

3. Dấu hiệu pháp lý của các tội về ma túy

3.1. Khách thể của các tội phạm về ma túy

Khách thể của các tội phạm về ma túy là chế độ thống nhất quản lý các chất ma túy của Nhà nước. Chế độ quản lý các chất ma túy của Nhà nước là tổng thể các quy định do các cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành quy định liên quan đến vấn đề sản xuất, vận chuyển, bảo quản, tồn trữ, mua bán, phân phối, sử dụng, xử lý, trao đổi, xuất khẩu, nhập khẩu, quá cảnh lãnh thổ Việt Nam, kê đơn, bán thuốc, giám định, nghiên cứu chất ma túy, tiền chất.

Ngoài việc xâm phạm chế độ thống nhất quản lý của Nhà nước đối với các chất ma túy, các tội phạm về ma túy còn xâm phạm trật tự, an toàn xã hội; xâm phạm tính mạng, sức khỏe con người và sự phát triển bình thường của giống nòi dân tộc.

Đối tượng tác động của tội phạm là các chất ma túy như thuốc phiện, Heroine, Cocaine, Methamphetamine, Amphetamine, MDMA, XLR-11…các tiền chất để sản xuất chất ma túy, các phương tiện, dụng cụ dùng vào việc sản xuất hoặc sử dụng trái phép chất ma túy, người được người khác tổ chức, cưỡng bức, lôi kéo sử dụng trái phép chất ma túy.

3.2. Mặt khách quan của các tội phạm về ma túy

Các tội phạm về ma túy bao gồm năm nhóm hành vi sau:

• Trồng cây thuốc phiện, cây côca, cây cần sa hoặc các loại cây khác có chứa chất ma túy;
• Các hành vi sản xuất trái phép chất ma túy; tàng trữ trái phép ma túy; vận chuyển trái phép chất ma túy; mua bán trái phép chất ma túy; chiếm đoạt chất ma túy; tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy; chứa chấp việc sử dụng trái phép chất ma túy; cưỡng bức người khác sử dụng trái phép chất ma túy; lôi kéo người khác sử dụng trái phép chất ma túy;
• Tàng trữ, vận chuyển, mua, bán hoặc chiếm đoạt tiền chất dùng vào việc sản xuất trái phép chất ma túy;
• Sản xuất, tàng trữ, vận chuyển hoặc mua bán phương tiện, dụng cụ dùng vào việc sản xuất hoặc sử dụng trái phép chất ma túy;
• Hành vi vi phạm các quy định về quản lý chất ma túy, tiền chất, thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần.

3.3. Chủ thể của tội phạm

Chủ thể của các tội phạm về ma túy là những người có năng lực trách nhiệm hình sự và đạt độ tuổi theo quy định của Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017.

Năng lực trách nhiệm hình sự của cá nhân là khả năng nhận thức của cá nhân đó về tính nguy hiểm cho xã hội đối với hành vi của mình và khả năng điều khiển hành vi đó. Một người trong tình trạng bị tâm thần, không làm chủ được hành vi của mình thì không phải là chủ thể chịu trách nhiệm theo quy định của luật hình sự.

Điều 12 quy định về tuổi chịu trách nhiệm hình sự thì trong 13 tội phạm về ma túy có 5 tội quy định người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự, cụ thể:

• Điều 248 (tội sản xuất trái phép chất ma túy);
• Điều 249 (tội tàng trữ trái phép chất ma túy);
• Điều 250 (tội vận chuyển trái phép chất ma túy);
• Điều 251 (tội mua bán trái phép chất ma túy);
• Điều 252 (tội chiếm đoạt chất ma túy).
• 8 tội còn lại, người phạm tội từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự.

Chủ thể của tội phạm vi phạm quy định về quản lý chất ma túy, tiền chất, thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần (Điều 259) là người có trách nhiệm trong công tác này.

3.4. Mặt chủ quan của các tội phạm về ma túy

Phần lớn các tội phạm về ma túy đều được thực hiện dưới hình thức lỗi cố ý trực tiếp. Người phạm tội nhận thức rõ hành vi phạm tội về ma túy của mình là nguy hiểm cho xã hội nhưng vẫn thực hành vi đó. Tội chứa chấp việc sử dụng trái phép chất ma túy (Điều 256) có thể được thực hiện dưới hình thức lỗi cố ý gián tiếp.

Riêng tội vi phạm các quy định về quản lý chất ma túy, tiền chất, thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần (Điều 259) có trường hợp được thực hiện dưới hình thức lỗi vô ý.

4. Đối tượng của tội phạm về ma túy

Các tội phạm về ma túy được quy định tại Chương XX Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017BLHS bao gồm 13 điều, được chia thành hai nhóm sau:

4.1. Nhóm 1: Nhóm các tội phạm quy định về hành vi sản xuất, liên quan đến sản xuất và quản lý ma tuý:

Nhóm các tội có tính chất đặc biệt nguy hiểm cho xã hội (có 5 tội thuộc nhóm này) bao gồm các Điều 248 đến Điều 252.

• Điều 248: Tội sản xuất trái phép chất ma túy
• Điều 249: Tội tàng trữ trái phép chất ma túy
• Điều 250: Tội vận chuyển trái phép chất ma túy
• Điều 251: Tội mua bán trái phép chất ma túy
• Điều 252: Tội chiếm đoạt chất ma túy

Nhóm các tội phạm này là các tội phạm quy định đối với những người (có năng lực trách nhiệm dân sự và từ đủ 16 tuổi trở lên, ngoại trừ một số trường hợp quy định tại một số khoản người phạm tội có thể là người từ đủ 14 tuổi trở lên) có những hành vi cố ý gây nguy hiểm cho xã hội: sản xuất, tàng trữ, vận chuyển, mua bán, chiếm đoạt trái phép chất ma tuý, xâm phạm đến các quy định của Nhà nước về quản lý các chất ma tuý.

Đối với một số tội phạm (các Điều 249, 250, 252), người có hành vi phạm tội chỉ bị truy cứu trách nhiệm hình sự trong trường hợp chất ma tuý đạt định lượng theo quy định của Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017:

• Nhựa thuốc phiện, nhựa cần sa hoặc cao côca có khối lượng từ 01 gam; Hêrôin, côcain, Methamphetamine, Amphetamine, MDMA có khối lượng từ 0,1 gam; Lá, rễ, thân, cành, hoa, quả cây cần sa hoặc lá cây côca có khối lượng từ 10 kilôgam;
• Quả thuốc phiện khô có khối lượng từ 05 kilôgam; Quả thuốc phiện tươi có khối lượng từ 01 kilôgam;
• Các chất ma túy khác ở thể rắn có khối lượng từ 01 gam;
• Các chất ma túy khác ở thể lỏng có thể tích từ 10 mililít;
• Có 02 chất ma túy trở lên mà tổng số lượng của các chất đó tương đương với số lượng chất ma túy trên) hoặc đã bị xử phạt hành chính về những hành vi này hoặc đã bị kết án tù về những tội này chưa được xoá án tích mà còn vi phạm.

Nhóm các tội có tính chất ít nguy hiểm hơn cho xã hội (có 4 tội thuộc nhóm này) bao gồm các Điều 247, 253, 245, 259.

• Điều 247: Tội trồng cây thuốc phiện, cây côca, cây cần sa hoặc các loại cây khác có chứa chất ma túy.
• Điều 253: Tội tàng trữ, vận chuyển, mua bán hoặc chiếm đoạt tiền chất dùng vào việc sản xuất trái phép chất ma túy.
• Điều 254: Tội sản xuất, tàng trữ, vận chuyển hoặc mua bán phương tiện, dụng cụ dùng vào việc sản xuất hoặc sử dụng trái phép chất ma túy.
• Điều 259: Tội vi phạm quy định về quản lý, sử dụng chất ma túy, tiền chất, thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần.

Nhóm các tội phạm này là các tội quy định đối với những người (có năng lực trách nhiệm dân sự và từ đủ 16 tuổi trở lên) có những hành vi cố ý gây nguy hiểm cho xã hội:

• Trồng cây có chứa chất ma túy;
• Tàng trữ, vận chuyển, mua bán, chiếm đoạt tiền chất tiền chất dùng vào việc sản xuất trái phép chất ma tuý;
• Sản xuất, tàng trữ, vận chuyển, mua bán phương tiện dụng cụ dùng vào việc sản xuất, sử dụng trái phép chất ma tuý;
• Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng chất ma túy, tiền chất, thuốc gây nghiện, thuốc hướng thần;
• Xâm phạm đến các quy định của Nhà nước về quản lý các chất ma tuý.

Đối với một số tội phạm (Điều 247, 253 và 254) người thực hiện hành vi phạm tội nêu trên chỉ bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu …. hoặc đã bị xử phạt vi phạm hành chính về những hành vi này hoặc đã bị kết án tù về những tội này chưa được xoá án tích mà còn vi phạm.

4.2. Nhóm 2: Nhóm các tội phạm quy định liên quan đến hành vi sử dụng trái phép chất ma tuý (có 4 tội thuộc nhóm này) bao gồm các Điều 255, 256, 257, 258.

• Điều 255: Tội tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy.
• Điều 256: Tội chứa chấp việc sử dụng trái phép chất ma túy.
• Điều 257: Tội cưỡng bức người khác sử dụng trái phép chất ma túy.
• Điều 258: Tội lôi kéo người khác sử dụng trái phép chất ma túy.

Nhóm tội phạm này là các tội quy định đối những người (có năng lực hành vi dân sự và từ đủ 16 tuổi trở lên) có những hành vi cố ý gây nguy hiểm cho xã hội: tổ chức sử dụng, chứa chấp việc sử dụng, cưỡng bức, lôi kéo người khác sử dụng trái phép chất ma tuý xâm phạm đến những quy định của Nhà nước về quản lý các chất ma tuý.

5. Cơ sở pháp lý

• Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung 2017;

Trên đây là bài tư vấn của chúng tôi về vấn đề các tội về ma túy. Qua bài viết này, chúng tôi mong rằng sẽ giúp các bạn hiểu rõ hơn về vấn đề này.

Để được tư vấn đầy đủ và chính xác nhất, mời quý khách hàng liên hệ tới Tổng đài tư vấn Luật hình sự trực tuyến qua HOTLINE 19006588 của Luật Quang Huy để nhận tư vấn thêm về vấn đề mà quý khách hàng đang gặp phải.

Trân trọng./.