Đình chỉ vụ án hình sự là gì? Căn cứ đình chỉ vụ án hình sự

Đình chỉ vụ án hình sự là một trong những cách thức cơ quan tiến hành tố tụng kết thúc vụ án khi thuộc một trong các trường hợp mà pháp luật quy định.

Vậy, dựa vào đâu để cơ quan có thẩm quyền ra quyết định đình chỉ giải quyết vụ án? Mời bạn đọc bài viết dưới đây của Luật Quang Huy để có câu trả lời nhé.

1. Đình chỉ vụ án hình sự là gì?

Đình chỉ giải quyết vụ án hình sự là quyết định chấm dứt mọi hoạt động của các cơ quan tố tụng; đối với bị can, bị cáo trong quá trình tố tụng. Vụ án nếu đã có quyết định đình chỉ thì không được phục hồi điều tra, truy tố, xét xử.

2. Căn cứ đình chỉ vụ án hình sự

Căn cứ đình chỉ vụ án hình sự ở giai đoạn chuẩn bị xét xử. Theo quy định tại Điều 282 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2021, Thẩm phán chủ tọa phiên tòa ra quyết định đình chỉ vụ án khi thuộc một trong các trường hợp:

Trường hợp chỉ khởi tố theo yêu cầu của người bị hại nhưng người yêu cầu khởi tố đã rút rút đơn, trừ trường hợp có căn cứ xác định rút yêu cầu khởi tố trái với ý muốn của họ do bị ép buộc, cưỡng bức;

Vụ án đã được khởi tố, điều tra nhưng quá trình điều tra đã xác định được vụ án đó thuộc trường hợp không được khởi tố:

• Người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội chưa đến tuổi chịu trách nhiệm hình sự;
• Người mà hành vi phạm tội của họ đã có bản án hoặc quyết định đình chỉ vụ án có hiệu lực pháp luật;
• Đã hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự;
• Tội phạm đã được đại xá;
• Người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội đã chết, trừ trường hợp cần tái thẩm đối với người khác;
• Tội phạm quy định tại khoản 1 các Điều 134, 135, 136, 138, 139, 141, 143, 155, 156 của Bộ luật hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2021 mà bị hại hoặc người đại diện của bị hại không yêu cầu khởi tố.

3. Phân loại đình chỉ vụ án

Đình chỉ vụ án hình sự là quyết định tố tụng được áp dụng trong các giai đoạn khác nhau, bao gồm:

• Đình chỉ vụ án trong giai đoạn truy tố;
• Đình chỉ vụ án trong giai đoạn chuẩn bị xét xử sơ thẩm;
• Đình chỉ vụ án trong giai đoạn xét xử phúc thẩm;
• Đình chỉ vụ án trong giai đoạn giám đốc thẩm;
• Đình chỉ vụ án trong giai đoạn tái thẩm.

4. Đặc điểm của hoạt động đình chỉ vụ án hình sự

Đình chỉ vụ án hình sự có những đặc điểm sau:

Việc đình chỉ vụ án hình sự phải dựa trên căn cứ, thẩm quyền và trình tự thủ tục được quy định tại Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2021;

Đình chỉ vụ án hình sự là một hình thức kết thúc hoạt động tố tụng trong một giai đoạn tố tụng cụ thể, dẫn đến hậu quả là mọi hoạt động tố tụng đều phải chấm dứt.

5. Giai đoạn điều tra

Cơ quan điều tra ra quyết định đình chỉ điều tra khi thuộc một trong các trường hợp:

• Có một trong các căn cứ quy định tại khoản 2 Điều 155 và Điều 157 của Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2021 hoặc có căn cứ quy định tại Điều 16 hoặc Điều 29 hoặc khoản 2 Điều 91 của Bộ luật hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017;
• Đã hết thời hạn điều tra vụ án mà không chứng minh được bị can đã thực hiện tội phạm.
• Quyết định đình chỉ điều tra ghi rõ thời gian, địa điểm ra quyết định; lý do và căn cứ đình chỉ điều tra, việc hủy bỏ biện pháp ngăn chặn; biện pháp cưỡng chế, trả lại tài liệu; đồ vật đã tạm giữ (nếu có), việc xử lý vật chứng và những vấn đề khác có liên quan.
• Trường hợp vụ án có nhiều bị can mà căn cứ để đình chỉ điều tra không liên quan đến tất cả bị can; thì có thể đình chỉ điều tra đối với từng bị can.
• Trong thời hạn 15 ngày; kể từ ngày nhận được quyết định đình chỉ điều tra kèm theo hồ sơ vụ án của Cơ quan điều tra; nếu thấy quyết định đình chỉ điều tra có căn cứ; thì Viện kiểm sát phải trả lại hồ sơ vụ án cho Cơ quan điều tra để giải quyết theo thẩm quyền
• Trường hợp nếu thấy quyết định đình chỉ điều tra không có căn cứ; thì hủy bỏ quyết định đình chỉ điều tra; và yêu cầu Cơ quan điều tra phục hồi điều tra; nếu thấy đủ căn cứ để truy tố; thì hủy bỏ quyết định đình chỉ điều tra và ra quyết định truy tố theo thời hạn; trình tự, thủ tục quy định tại Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2021.

6. Giai đoạn truy tố

Tại Điều 248 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2021 quy định các căn cứ đình chỉ vụ án hình sự:

• Vụ án thuộc trường hợp chỉ được khởi tố vụ án, khởi tố bị can theo yêu cầu của bị hại; hoặc người đại điện của bị hại là người dưới 18 tuổi, người có nhược điểm về tâm thần; hoặc thể chất nhưng đã rút yêu cầu khởi tố.
• Vụ án đã được khởi tố, điều tra; nhưng quá trình điều tra đã xác định được vụ án đó thuộc trường hợp không được khởi tố; vì có một trong các căn cứ sau: Không có sự việc phạm tội; Hành vi không cấu thành tội phạm; Người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội chưa đến tuổi chịu trách nhiệm hình sự; Đã hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự; Tội phạm đã được đại xá,…
• Khi có căn cứ cho rằng người phạm tội đã tự ý nửa chừng chấm dứt việc phạm tội.
• Có căn cứ miễn trách nhiệm hình sự thuộc một trong các trường hợp: Khi tiến hành điều tra, truy tố; xét xử do chuyển biến của tình hình mà người phạm tội không còn nguy hiểm cho xã hội nữa; Khi tiến hành điều tra, truy tố, xét xử, người phạm tội mắc bệnh hiểm nghèo; dẫn đến không có khả năng gây nguy hiểm cho xã hội nữa. Trước khi hành vi phạm tội bị phát giác, người phạm tội tự thú; khai rõ sự việc, góp phần có hiệu quả vào việc phát hiện và điều tra tội phạm, cố gắng hạn chế đến mức thấp nhất hậu quả của tội phạm và lập công lớn hoặc có cống hiến đặc biệt, được Nhà nước và xã hội thừa nhận.
• Khi có căn cứ miễn trách nhiệm hình sự đối với người dưới 18 tuổi.

7. Hậu quả sau khi đình chỉ vụ án hình sự

Khi có quyết định đình chỉ vụ án hình sự, tất cả hoạt động tố tụng đối với toàn bộ vụ án, đối với bị can sẽ chấm dứt, cụ thể:

• Hủy bỏ các biện pháp ngăn chặn đối với bị can: Đối với bị can đang bị tạm giam thì sẽ được trả tự do, đối với các biện pháp ngăn chặn khác như bảo lĩnh, đặt tiền để bảo đảm, cấm đi khỏi nơi cư trú, tạm hoãn xuất cảnh cũng sẽ bị hủy bỏ, bị can không cần phải chấp hành nữa.
• Hủy bỏ các biện pháp cưỡng chế, xử lý vật chứng, tài liệu đồ vật đã tạm giữ (nếu có).
• Các vấn đề khác có liên quan và các nội dung quy định tại các văn bản tố tụng trước đó cũng bị hủy bỏ.

8. Cơ sở pháp lý

• Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2021;
• Bộ luật Hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017.

Trên đây là bài tư vấn của chúng tôi về vấn đề đình chỉ vụ án hình sự. Qua bài viết này, chúng tôi mong rằng sẽ giúp các bạn hiểu rõ hơn về vấn đề này.

Để được tư vấn đầy đủ và chính xác nhất, mời quý khách hàng liên hệ tới Tổng đài tư vấn Luật hình sự trực tuyến qua HOTLINE 19006588 của Luật Quang Huy để nhận tư vấn thêm về vấn đề mà quý khách hàng đang gặp phải.

Trân trọng./.