Điểm mới về thừa kế trong bộ luật dân sự 2015

Chế định về quyền thừa kế trong Bộ luật dân sự năm 2015, được sửa đổi, bổ sung những điểm lớn, cơ bản để phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế – xã hội ở Việt Nam trong thời kỳ phát triển nền kinh tế thị trường.

Bài viết dưới đây của Luật Quang Huy sẽ cung cấp thông tin đến cho bạn đọc về những điểm mới về thừa kế trong Bộ luật dân sự 2015 so với các quy định trước đây.

1. Điểm mới về thừa kế trong bộ luật dân sự 2015 phần quy định chung

Bộ luật dân sự năm 2015 được ban hành trên cơ sở kế thừa và sửa đổi, bổ sung một số quy định của Bộ luật dân sự năm 2005 đã ban hành trước đó.

Tuy nhiên, có một số điểm mới về thừa kế trong phần quy định chung mà chúng ta cần lưu ý.

1.1 Về quyền thừa kế

Điều 609 Bộ luật dân sự năm 2015 bổ sung người thừa kế là các tổ chức, chủ thể khác ngoài cá nhân, cụ thể:

Người thừa kế không là cá nhân có quyền hưởng di sản theo di chúc.

Đây là điểm khác biệt rất lớn so với quy định của Bộ luật dân sự năm 2005, chỉ quy định về người thừa kế là cá nhân.

Quy định mới này đã hoàn thiện hơn và nhằm nhấn mạnh quyền tự định đoạt của người lập di chúc có quyền chỉ định một tổ chức hưởng di sản của mình sau khi chết, cũng là thể hiện sự tôn trọng và bảo đảm cho cá nhân, các tổ chức và Nhà nước có quyền hưởng di sản thừa kế theo di chúc của người để lại di sản.

1.2 Về xử lý tài sản không có người thừa kế

Điều 622 Bộ luật dân sự năm 2015 quy định về tài sản không có người nhận thừa kế:

Trường hợp không có người thừa kế theo di chúc, theo pháp luật hoặc có nhưng không có quyền hưởng di sản, từ chối nhận di sản thì tài sản còn lại sau khi đã thực hiện nghĩa vụ về tài sản mà không có người nhận thừa kế thuộc về Nhà nước.

Quy định này rõ ràng hơn so với quy định cũ tại Điều 644 Bộ luật dân sự năm 2005, cũng loại trừ hết các trường hợp coi là không có người nhận thừa kế thì tài sản đó mới được xác định thuộc Nhà nước.

Nhà nước ở đây được xác định là chủ thể tiếp nhận tài sản vô chủ, Nhà nước không phải là người thừa kế.

1.3 Về thời hiệu thừa kế

Điều 623 Bộ luật dân sự năm 2015 sửa đổi hoàn toàn mới so với quy định về thời hiệu khởi kiện về thừa kế tại Điều 645 Bộ luật dân sự năm 2005.

Nếu theo quy định tại Điều 645 Bộ luật dân sự năm 2005, thì quyền thừa kế của một hoặc nhiều chủ thể bị đình chỉ vì không khởi kiện trong thời hạn 10 năm, kể từ thời điểm mở thừa kế.

Quy định này đã làm hạn chế quyền dân sự của người thừa kế do hạn định về thời hiệu khởi kiện trong hạn 10 năm.

Tuy nhiên, Bộ luật dân sự năm 2015 đã mở rộng thời hiệu yêu cầu chia thừa kế, theo đó:

• Trong hạn 30 năm, người thừa kế (theo di chúc và theo pháp luật) có quyền yêu cầu chia di sản là bất động sản;
• Trong thời hạn 10 năm người thừa kế có quyền yêu cầu chia di sản là động sản, kể từ thời điểm mở thừa kế;
• Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu xác nhận quyền thừa kế của mình hoặc bác bỏ quyền thừa kế của người khác là 10 năm, kể từ thời điểm mở thừa kế;
• Thời hiệu yêu cầu người thừa kế thực hiện nghĩa vụ về tài sản của người chết để lại là 03 năm, kể từ thời điểm mở thừa kế.

Rõ ràng, quy định này mở rộng hơn, tạo điều kiện để người thừa kế thực hiện tốt quyền của mình.

1.4 Về thanh toán và phân chia di sản

Điều 661 Bộ luật dân sự năm 2015 về hạn chế phân chia di sản, có sửa đổi Điều 686 Bộ luật dân sự năm 2005.

Theo quy định tại Điều 661 Bộ luật dân sự năm 2015, thời hạn này là không quá 03 năm, kể từ thời điểm mở thừa kế.

Hết thời hạn 03 năm mà bên còn sống chứng minh được việc chia di sản vẫn ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của gia đình họ thì có quyền yêu cầu Tòa án gia hạn một lần nhưng không quá 03 năm.

Quy định này đã rõ ràng hơn rất nhiều so với quy định cũ.

2. Điểm mới về thừa kế theo di chúc trong Bộ luật dân sự 2015

Thừa kế theo di chúc trong Bộ luật dân sự năm 2015 cũng có nhiều điểm mới so với quy định tại Bộ luật dân sự năm 2005.

2.1 Về di chúc miệng

Điều 629 Bộ luật dân sự năm 2015 quy định về di chúc miệng như sau:

1. Trường hợp tính mạng một người bị cái chết đe dọa và không thể lập di chúc bằng văn bản thì có thể lập di chúc miệng.

2. Sau 03 tháng, kể từ thời điểm di chúc miệng mà người lập di chúc còn sống, minh mẫn, sáng suốt thì di chúc miệng mặc nhiên bị hủy bỏ.

Như vậy, Điều 629 Bộ luật dân sự năm 2015 bỏ quy định: “do bệnh tật hoặc các nguyên nhân khác”, mà khoản 1 Điều 651 Bộ luật dân sự năm 2005 quy định.

Việc loại bỏ quy định này tạo ra một quy định ngắn gọn, chặt chẽ và dễ áp dụng hơn trong việc giải quyết những tranh chấp về quyền thừa kế theo di chúc miệng.

2.2 Nội dung của di chúc

Điều 631 Bộ luật dân sự năm 2015 bổ sung đoạn cuối khoản 3:

Trường hợp di chúc có sự tẩy xóa, sửa chữa thì người tự viết di chúc hoặc người làm chứng di chúc phải ký tên bên cạnh chỗ tẩy xóa, sửa chữa.

Quy định này giúp tháo gỡ rất nhiều trường hợp vướng mắc trên thực tế, đảm bảo tính hợp pháp của di chúc, đảm bảo quyền của người lập di chúc.

2.3 Người làm chứng cho việc lập di chúc

Điều 632 Bộ luật dân sự năm 2015 bổ sung thêm một đối tượng: “Người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi”.

Cá nhân có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi thì không thể là người làm chứng việc lập di chúc của người khác.

Vì nhận thức của cá nhân này có hạn, không ổn định cho nên có thể bị lạm dụng và thiếu khách quan trong việc làm chứng việc lập di chúc của người khác, phù hợp với quy định về người có khó khăn trong nhận thức và làm chủ hành vi quy định ở phần những quy định chung của Bộ luật dân sự.

2.4 Người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc

Điều 644 Bộ luật dân sự năm 2015 bỏ đoạn cuối Điều 669 Bộ luật dân sự năm 2005:

Trừ khi họ là những người từ chối nhận di sản theo quy định tại Điều 642 hoặc họ là những người không có quyền hưởng di sản theo quy định tại khoản 1 Điều 643 của Bộ luật này.

Việc sửa đổi quy định về người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc tại Điều 669 Bộ luật dân sự năm 2005, Điều 644 Bộ luật dân sự năm 2015 đã chặt chẽ hơn, thể hiện tính thống nhất của nội dung chế định thừa kế cũng như hình thức thể hiện điều luật.

2.5 Không quy định về di chúc chung của vợ chồng trong Bộ luật dân sự năm 2015

Di chúc chung của vợ chồng được quy định tại các Điều 663, Điều 664 và Điều 668 Bộ luật dân sự năm 2005, nhưng Bộ luật dân sự 2015 đã không quy định về di chúc chung của vợ chồng.

Điều này là phù hợp với thực tế bởi những khó khăn trong việc xác định hiệu lực của di chúc chung vợ chồng.

3. Điểm mới về thừa kế theo pháp luật trong Bộ luật dân sự 2015

Bộ luật dân sự năm 2015 được xây dựng trên cơ sở kế thừa và sửa đổi phù hợp của Bộ luật dân sự năm 2005.

Những nội dung trong phần quy định chung và phần thừa kế theo di chúc đã có những thay đổi.

Tuy nhiên, về các quy định thừa kế theo pháp luật thì Bộ luật dân sự năm 2015 hoàn toàn giữ nguyên tinh thần đó, vì tính hợp lý của các quy định đó.

Do vậy, không có điểm mới về thừa kế theo pháp luật trong Bộ luật dân sự năm 2015 so với Bộ luật dân sự năm 2005.

Trên đây là những thông tin mà chúng tôi cung cấp đến bạn về điểm mới về thừa kế trong Bộ luật dân sự năm 2015 so với các quy định trước đây.

Nếu có vướng mắc cần được hỗ trợ, bạn vui lòng liên hệ Tổng đài tư vấn luật dân sự trực tuyến của Luật Quang Huy qua HOTLINE 19006588 để được tư vấn cụ thể hơn.

Trân trọng./.