Thủ tục nhận con nuôi có yếu tố nước ngoài

      Hiện nay, Việt Nam đang thực hiện công cuộc đổi mới đất nước, quan hệ quốc tế ngày càng được mở rộng, đồng nghĩa với việc các quan hệ hôn nhân và gia đình có yếu tố nước ngoài, trong đó có quan hệ nuôi con nuôi ngày càng thu hút được sự chú ý của xã hội. Tuy nhiên không phải ai cũng biết được hết được các quy định của pháp luật về vấn đề nuôi con nuôi có yếu tố nước ngoài này. Vậy tìm con nuôi ở đâu? Nhận con nuôi ở đâu? Người nước ngoài nhận con nuôi Việt Nam như thế nào? Thủ tục nhận con nuôi ở Việt Nam ra sao? Căn cứ vào pháp luật hiện hành, Luật Quang Huy xin tư vấn về vấn đề thủ tục nhận con nuôi có yếu tố nước ngoài như sau:

Căn cứ pháp lý

• Luật nuôi con nuôi năm 2010

Thế nào là nuôi con nuôi có yếu tố nước ngoài?

      Khoản 5 Điều 3 Luật nuôi con nuôi 2010 có giải thích cụ thể về nuôi con nuôi có yếu tố nước ngoài như sau:

Nuôi con nuôi có yếu tố nước ngoài là việc nuôi con nuôi giữa công dân Việt Nam với người nước ngoài, giữa người nước ngoài với nhau thường trú ở Việt Nam, giữa công dân Việt Nam với nhau mà một bên định cư ở nước ngoài.

Thủ tục nhận con nuôi có yếu tố nước ngoài

      Nuôi con nuôi có yếu tố nước ngoài còn được hiểu là việc xác lập quan hệ cha mẹ nuôi và con nuôi giữa người nhận con nuôi và người được nhận nuôi có yếu tố nước ngoài, trong đó có một bên chủ thể là.người nước ngoài hoặc một bên chủ thể là người Việt Nam định cư ở nước ngoài hoặc giữa những người nước ngoài với nhau nhưng thường trú ở Việt Nam.

Các trường hợp nuôi con nuôi có yếu tố nước ngoài     

      Vậy, nuôi con nuôi có yếu tố nước ngoài bao gồm những trường hợp nào?

      Điều 28 Luật nuôi con nuôi 2010 quy định các trường hợp nhận con nuôi có yếu tố nước ngoài bao gồm:

• Người Việt Nam định cư ở nước ngoài, người nước ngoài thường trú ở nước cùng là thành viên của điều ước quốc tế về nuôi con nuôi với Việt Nam nhận trẻ em Việt Nam làm con nuôi.

      Đây là trường hợp mà người nhận con nuôi là người nước ngoài hoặc là người Việt Nam định cư ở nước ngoài nhận trẻ Việt Nam làm con nuôi. Trường hợp này ít phổ biến trên thực tế hiện nay.

• Người Việt Nam định cư ở nước ngoài, người nước ngoài thường trú ở nước ngoài được nhận con nuôi  đích danh.

      Khoản 2 Điều 28 Luật Nuôi con nuôi năm 2010 quy định về các trường hợp được coi là nhận con nuôi đích danh có yếu tố nước ngoài bao gồm:

• Là cha dượng, mẹ kế của người được nhận làm con nuôi;
• Là cô, cậu, dì, chú, bác ruột của người được nhận làm con nuôi;
• Có con nuôi là anh, chị, em ruột của trẻ em được nhận làm con nuôi;
• Nhận trẻ em khuyết tật, nhiễm HIV/AIDS hoặc mắc bệnh hiểm nghèo khác làm con nuôi;
• Là người nước ngoài đang làm việc, học tập ở Việt Nam trong thời gian ít nhất là 01 năm.

      Đây là trường hợp nhận con nuôi có yếu tố nước ngoài xảy ra rất phổ biến.

• Công dân Việt Nam thường trú ở trong nước nhận trẻ em nước ngoài làm con nuôi.
• Người nước ngoài thường trú ở Việt Nam nhận con nuôi ở Việt Nam.

      Các quy định này nhằm đảm bảo lợi ích cho người được nhận nuôi, giúp người nhận nuôi có thể thích ứng tốt nhất với bố mẹ nuôi, tránh trường hợp bị cưỡng ép, lừa dối nhận nuôi con nuôi.

Điều kiện nhận con nuôi có yếu tố nước ngoài

Đối với người nhận nuôi

      Người nhận con nuôi cần có các yếu tố sau đây:

• Có năng lực hành vi dân sự đầy đủ;
• Hơn con nuôi từ 20 tuổi trở lên;
• Có điều kiện về sức khỏe, kinh tế, chỗ ở bảo đảm việc chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục con nuôi;
• Có tư cách đạo đức tốt.

Ngoài ra, pháp luật quy định các trường hợp sau đây không được nhận nuôi con nuôi như sau:

• Đang bị hạn chế một số quyền của cha, mẹ đối với con chưa thành niên;
• Đang chấp hành quyết định xử lý hành chính tại cơ sở giáo dục, cơ sở chữa bệnh;
• Đang chấp hành hình phạt tù;
• Chưa được xóa án tích về một trong các tội cố ý xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân phẩm, danh dự của người khác; ngược đãi hoặc hành hạ ông bà, cha mẹ, vợ chồng, con, cháu, người có công nuôi dưỡng mình; dụ dỗ, ép buộc hoặc chứa chấp người chưa thành niên vi phạm pháp luật; mua bán, đánh tráo, chiếm đoạt trẻ em.

Đối với người được nhận làm con nuôi

      Điều 8 Luật nuôi con nuôi 2010 quy định:

1. Trẻ em dưới 16 tuổi

2. Người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:

a) Được cha dượng, mẹ kế nhận làm con nuôi;

b) Được cô, cậu, dì, chú, bác ruột nhận làm con nuôi.

      Theo quy định của pháp luật Việt Nam, điều kiện của người được nhận con nuôi có yếu tố nước ngoài là dưới 16 tuổi. Người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi chỉ được nhận làm con nuôi có yếu tố nước ngoài trong trường hợp được cha dượng, mẹ kế nhận làm con nuôi và được cô, cậu, dì, chú, bác ruột nhận làm con nuôi.

Hồ sơ nhận nuôi con nuôi có yếu tố nước ngoài

Hồ sơ của người nhận nuôi

      Theo quy định của luật nuôi con nuôi hiện hành, hồ sơ của người nhận nuôi có yếu tố nước ngoài cần chuẩn bị bao gồm các giấy tờ sau đây:

• Đơn xin nhận con nuôi;
• Bản sao Hộ chiếu hoặc giấy tờ có giá trị thay thế;
• Văn bản cho phép được nhận con nuôi ở Việt Nam;
• Bản điều tra về tâm lý, gia đình;
• Văn bản xác nhận tình trạng sức khỏe;
• Văn bản xác nhận thu nhập và tài sản;
• Phiếu lý lịch tư pháp;
• Văn bản xác nhận tình trạng hôn nhân;
• Tài liệu chứng minh thuộc trường hợp được xin đích danh ;
• Các giấy tờ, tài liệu quy định trên phải do cơ quan có thẩm quyền của nước nơi người nhận con nuôi thường trú lập, cấp hoặc xác nhận.

Hồ sơ của người được nhận nuôi

      Hồ sơ của người giới thiệu làm con nuôi nước ngoài được quy định tại điều 32 Luật Nuôi con nuôi năm 2010 như sau:

• Giấy khai sinh;
• Giấy khám sức khỏe do cơ quan y tế cấp huyện trở lên cấp;
• Hai ảnh toàn thân, nhìn thẳng chụp không quá 06 tháng;
• Văn bản về đặc điểm, sở thích, thói quen đáng lưu ý của trẻ em;

Thẩm quyền đăng ký nhận con nuôi có yếu tố nước ngoài

     Theo quy định tại Điều 9 Luật nuôi con nuôi 2010,  Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (sau đây gọi chung là Ủy ban nhân dân cấp tỉnh) nơi thường trú của người được giới thiệu làm con nuôi quyết định việc nuôi con nuôi có yếu tố nước ngoài; Sở Tư pháp tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương đăng ký việc nuôi con nuôi có yếu tố nước ngoài.

      Cơ quan đại diện nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ở nước ngoài đăng ký việc nuôi con nuôi của công dân Việt Nam tạm trú ở nước ngoài.

      Như vậy, đối với trường hợp công dân Việt Nam nhận người nước ngoài làm con nuôi hoặc người nước ngoài nhận công dân Việt Nam làm con nuôi khi giải quyết việc đăng ký nhận con nuôi có yếu tố nước ngoài thì Ủy ban nhân nhân cấp tỉnh sẽ xem xét và quyết định việc nuôi con nuôi. Sau đó Sở Tư pháp tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương là cơ quan có thẩm quyền đăng ký việc nuôi con nuôi có yếu tố nước ngoài.

      Đối với trường hợp đăng ký việc nuôi con nuôi của công dân Việt Nam tạm trú ở nước ngoài thì Cơ quan đại diện nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam có thẩm quyền đăng ký nhận nuôi con nuôi này.

Trình tự, thủ tục thủ tục nhận con nuôi có yếu tố nước ngoài

Bước 1: Kiểm tra, xác minh hồ sơ và xác nhận trẻ em có đủ điều kiện được cho làm con nuôi

      Sở Tư pháp có trách nhiệm kiểm tra hồ sơ, tiến hành lấy ý kiến của những người quy định tại điều 21 của Luật này trong thời hạn 20 ngày, kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ. Việc lấy ý kiến phải lập thành văn bản và có chữ ký hoặc điểm chỉ của người được lấy ý kiến.

      Trường hợp trẻ em bị bỏ rơi cần được xác minh thì Sở Tư pháp đề nghị Công an tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương xác minh; cơ quan công an có trách nhiệm xác minh và trả lời bằng văn bản trong thời hạn 30 ngày, kể từ ngày nhận được đề nghị của Sở Tư pháp.

      Sau khi kiểm tra, xác minh theo quy định tại khoản 1 điều này, nếu thấy trẻ em có đủ điều kiện để cho làm con nuôi nước ngoài thì Sở Tư pháp xác nhận và gửi Bộ Tư pháp xem xét, quyết định.

Bước 2: Kiểm tra và chuyển hồ sơ của người được nhận làm con nuôi

       Bộ Tư pháp có trách nhiệm kiểm tra và xử lý hồ sơ của người nhận con nuôi trong thời hạn 15 ngày, kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ.

      Trường hợp người nhận con nuôi đích danh, Bộ Tư pháp chuyển hồ sơ cho Sở Tư pháp nơi người được giới thiệu làm con nuôi thường trú để trình Ủy ban nhân dân cấp tỉnh xem xét, quyết định.

      Sau khi kết thúc thời hạn thông báo tìm gia đình thay thế cho trẻ em nếu trẻ em không được người trong nước nhận làm con nuôi thì Bộ Tư pháp chuyển hồ sơ của người nhận con nuôi cho Sở Tư pháp nơi trẻ em được giới thiệu làm con nuôi thường trú để xem xét, giới thiệu trẻ em làm con nuôi theo quy định của pháp luật.

Bước 3: Giới thiệu trẻ em làm con nuôi

      Trong thời hạn 30 ngày, kể từ ngày nhận được hồ sơ của người nhận con nuôi, Sở Tư pháp xem xét, giới thiệu trẻ em làm con nuôi và báo cáo với UBND cấp tỉnh. Trong thời hạn 10 ngày, kể từ ngày nhận được hồ sơ do Sở Tư pháp trình, nếu UBND cấp tỉnh đồng ý thì thông báo cho Sở Tư pháp để làm thủ tục chuyển hồ sơ cho Bộ Tư pháp; trường hợp không đồng ý thì trả lời bằng văn bản và nêu rõ lý do.

    Trước khi Sở Tư pháp xem xét, giới thiệu trẻ em làm con nuôi nước ngoài, nếu có người trong nước nhận trẻ em làm con nuôi thì người đó liên hệ với UBND cấp xã nơi trẻ em thường trú để xem xét, giải quyết; nếu việc nhận con nuôi đã hoàn thành thì UBND cấp xã báo cáo Sở Tư pháp để chấm dứt việc giới thiệu trẻ em làm con nuôi nước ngoài.

    Trong thời hạn 30 ngày, kể từ ngày nhận được báo cáo kết quả giới thiệu trẻ em làm con nuôi, Bộ Tư pháp kiểm tra việc giới thiệu trẻ em làm con nuôi, nếu hợp lệ thì lập bản đánh giá việc trẻ em Việt Nam đủ điều kiện được làm con nuôi nước ngoài và thông báo cho cơ quan có thẩm quyền của nước nơi người nhận con nuôi thường trú.

     Trong thời hạn 15 ngày, kể từ ngày nhận được văn bản của cơ quan có thẩm quyền của nước nơi người nhận con nuôi thường trú thông báo về sự đồng ý của người nhận con nuôi đối với trẻ em được giới thiệu, xác nhận trẻ em sẽ được nhập cảnh và thường trú tại nước mà trẻ em được nhận làm con nuôi, Bộ Tư pháp thông báo cho Sở Tư pháp.

Bước 4: Quyết định cho trẻ em làm con nuôi nước ngoài và việc tổ chức giao nhận con nuôi

      Sau khi nhận được thông báo từ Bộ Tư Pháp, Sở Tư pháp trình UBND cấp tỉnh quyết định cho trẻ em làm con nuôi nước ngoài.

      Trong thời hạn 15 ngày, kể từ ngày nhận được hồ sơ do Sở Tư pháp trình, UBND cấp tỉnh quyết định cho trẻ em làm con nuôi nước ngoài.

      Ngay sau khi có quyết định cho trẻ em làm con nuôi nước ngoài của UBND cấp tỉnh, Sở Tư pháp thông báo cho người nhận con nuôi đến Việt Nam để nhận con nuôi. Người nhận con nuôi phải có mặt ở Việt Nam để trực tiếp nhận con nuôi trong thời hạn 60 ngày, kể từ ngày nhận được thông báo của Sở Tư pháp.

      Sở Tư pháp đăng ký việc nuôi con nuôi, tổ chức lễ giao nhận con nuôi tại trụ sở Sở Tư pháp, với sự có mặt của đại diện Sở Tư pháp, trẻ em được nhận làm con nuôi, cha mẹ nuôi, đại diện cơ sở nuôi dưỡng đối với trẻ em được xin nhận làm con nuôi từ cơ sở nuôi dưỡng hoặc cha mẹ đẻ, người giám hộ của trẻ em đối với trẻ em được xin nhận làm con nuôi từ gia đình.

      Trên đây là toàn bộ lời tư vấn của chúng tôi về quy định của pháp luật về vấn đề thủ tục nhận con nuôi có yếu tố nước ngoài. Nếu có thắc mắc cần được giải đáp hoặc mong muốn được Luật sư trợ giúp về các vấn đề thủ tục nhận con nuôi có yếu tố nước ngoài, bạn vui lòng liên hệ Luật sư tư vấn nhận nuôi con nuôi qua HOTLINE 19006588 của Luật Quang Huy.

      Trân trọng./.