Giải pháp hữu ích là gì? Thủ tục đăng ký giải pháp hữu ích

Một sản phẩm hay một quy trình có tính ứng dụng trong cuộc sống sẽ được cấp bằng độc quyền sáng chế hoặc bằng độc quyền giải pháp hữu ích. Vì thế, giải pháp hữu ích là một trong những tài sản trí tuệ có giá trị lớn đối với doanh nghiệp.

Tuy nhiên trên thực tế, không phải doanh nghiệp nào cũng hiểu và áp dụng các quy định pháp luật một cách kịp thời, hiệu quả để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Để giúp Quý khách hàng nắm rõ các quy định và trình tự đăng ký giải pháp hữu ích, Luật Quang Huy đưa ra các thông tin cơ bản về giải pháp hữu ích.

1. Giải pháp hữu ích là gì?

Giải pháp hữu ích là giải pháp kỹ thuật mới so với trình độ kĩ thuật trên thế giới, có khả năng áp dụng trong các lĩnh vực kinh tế, xã hội. Giải pháp được coi là mới nếu nó chưa được bộc lộ công khai trên thế giới dưới bất cứ hình thức nào đến mức căn cứ vào đó có thể thực hiện ngay được.

Luật sở hữu trí tuệ không có định nghĩa thế nào là giải pháp hữu ích tuy nhiên căn cứ vào Điều 58 Luật sở hữu trí tuệ 2005 sửa đổi, bổ sung năm 2009, 2019 chúng ta có thể hiểu giải pháp hữu ích là những sáng chế không đáp ứng được điều kiện về trình độ sáng tạo.

Theo khoản 2 Điều 58 Luật sở hữu trí tuệ 2005 sửa đổi, bổ sung năm 2009, 2019, sáng chế được bảo hộ dưới hình thức cấp bằng độc quyền giải pháp hữu ích nếu không phải là hiểu biết thông thường và đáp ứng các điều kiện sau:

• Có tính mới;
• Có khả năng áp dụng công nghiệp.

Như vậy, khi sáng chế thỏa mãn đủ các điều kiện trên thì mới được công nhận là giải pháp hữu ích và được cấp bằng độc quyền giải pháp hữu ích

Giải pháp hữu ích và sáng chế có nhiều điểm giống nhau, sự khác nhau cơ bản là giải pháp hữu ích không thỏa mãn điều kiện về trình độ sáng tạo. Giải pháp được tạo ra bởi quá trình lao động trí óc, sự sáng tạo nổi trội, có thể nhận biết một cách rõ ràng với các giải pháp được biết đến trước đó.

Giải pháp kỹ thuật không thể đạt được bằng cách quá dễ dàng. Đối với người có hiểu biết trung bình thì không thể đạt được. Nếu một giải pháp kỹ thuật không đáp ứng được tính sáng tạo thì sẽ là giải pháp hữu ích.

Ví dụ: Người nông dân nghĩ ra cách cải tiến máy gặt để cho năng suất cao hơn.

2. Giải pháp hữu ích tiếng anh là gì?

Giải pháp hữu ích tên tiếng anh là useful solution.

A useful solution is a technical solution in the form of a product or process to solve a specified problem by applying natural laws, and must satisfy the following conditions to be considered a useful solution useful.

• Not common sense;
• There is novelty;
• Industrial applicability.

3. Ví dụ giải pháp hữu ích

Giải pháp kỹ thuật có thể thuộc một trong các dạng sau đây:

Sản phẩm:

• Sản phẩm dưới dạng vật thể, ví dụ dụng cụ, máy móc, thiết bị, linh kiện, mạch điện…, được thể hiện bằng tập hợp các thông tin xác định một sản phẩm nhân tạo được đặc trưng bởi các dấu hiệu (đặc điểm) kỹ thuật về kết cấu, sản phẩm đó có chức năng (công dụng) như một phương tiện nhằm đáp ứng nhu cầu nhất định của con người; hoặc
• Sản phẩm dưới dạng chất (gồm đơn chất, hợp chất và hỗn hợp chất), ví dụ vật liệu, chất liệu, thực phẩm, dược phẩm…, được thể hiện bằng tập hợp các thông tin xác định một sản phẩm nhân tạo được đặc trưng bởi các dấu hiệu (đặc điểm) kỹ thuật về sự hiện diện, tỷ lệ và trạng thái của các phần tử, có chức năng (công dụng) như một phương tiện nhằm đáp ứng nhu cầu nhất định của con người; hoặc sản phẩm dưới dạng vật liệu sinh học, ví dụ gen, thực vật/động vật biến đổi gen…, được thể hiện bằng tập hợp các thông tin về một sản phẩm chứa thông tin di truyền bị biến đổi dưới tác động của con người, có khả năng tự tái tạo;

Quy trình hay phương pháp (quy trình sản xuất; phương pháp chẩn đoán, dự báo, kiểm tra, xử lý,.v.v.) được thể hiện bằng một tập hợp các thông tin xác định cách thức tiến hành một quá trìn, một công việc cụ thể được đặc trưng bởi các dấu hiệu (đặc điểm) về trình tự, thành phần tham gia, biện pháp, phương tiện thực hiện các thao tác nhằm đạt được mục đích nhất định.

Ví dụ: Người công nhân tạo ra điện cho xe đạp là một giải pháp hữu ích giúp con người có thể đi nhanh hơn tiết kiệm công sức và thời gian, mang lại lợi ích cho người sử dụng.

4. Điều kiện bảo hộ giải pháp hữu ích

Theo quy định tại khoản 2 điều 58 Luật sở hữu trí tuệ 2005 sửa đổi, bổ sung 2009 điều kiện bảo hộ đối với giải pháp hữu ích gồm có tính mới và có khả năng áp dụng công nghiệp.

Thứ nhất, có tính mới được hiểu là giải pháp mô tả trong đơn không được trùng với giải pháp đã được mô tả trong đơn yêu cầu cấp văn bằng bảo hộ đã nộp với ngày ưu tiên sớm hơn. Trước ngày ưu tiên cấp văn bằng bảo hộ thông tin về giải pháp đó chưa được sử dụng, công khai, mô tả dưới bất kỳ hình thức nào dù ở trong nước hay nước ngoài.

Tuy nhiên, giải pháp hữu ích vẫn sẽ không bị mất tính mới trong một số trường hợp sau:

• Người khác biết được thông tin về giải pháp mà tự ý công bố không được sự đồng ý của người nộp đơn và ngày công bố nằm trong thời hạn 6 tháng kể từ ngày nộp đơn;
• Người có quyền đăng ký công bố giải pháp dưới dạng báo cáo khoa học trong thời hạn 6 tháng trước ngày nộp đơn yêu cầu cấp văn bằng bảo hộ;
• Giải pháp hữu ích được trưng bày tại triển lãm quốc gia Việt Nam hoặc tại triển lãm quốc tế chính thức hoặc được thừa nhận là chính thức trong thời hạn 6 tháng kể từ ngày nộp đơn;
• Thông tin về giải pháp hữu ích chỉ có một số lượng người nhất định biết có thể là người giúp tìm ra giải pháp, cung cấp thông tin, người đã có những giúp đỡ nhất định để chủ văn bằng tạo ra giải pháp đó. Chủ văn bằng phải kiểm soát được số lượng người biết, biết rõ về họ cũng như những thông tin về giải pháp xin cấp văn bằng bảo hộ mà họ nắm giữ.

Điều kiện bảo hộ giải pháp hữu ích

Thứ hai, giải pháp hữu ích phải có khả năng áp dụng công nghiệp. Khả năng áp dụng công nghiệp được hiểu là những mô tả về bản chất của giải pháp cùng với những thông tin về điều kiện kỹ thuật được nêu một cách đầy đủ trong đơn cho phép những người có hiểu biết trung bình trong lĩnh vực đó có thể tạo ra, sử dụng, khai thác nhiều lần tạo ra nhiều kết quả giống nhau và giống với kết quả được mô tả trong đơn.

Nếu một giải pháp chỉ đáp ứng hai điều kiện này thì sẽ được cấp bằng độc quyền giải pháp hữu ích.

5. Chủ thể có quyền đăng ký giải pháp hữu ích

Luật sở hữu trí tuệ quy định chỉ những tổ chức, cá nhân sau đây có quyền đăng ký giải pháp hữu ích:

• Tác giả, đồng tác giả tạo ra giải pháp hữu ích bằng công sức và chi phí của mình;
• Người thừa kế hợp pháp giải pháp hữu ích;
• Tổ chức, cá nhân đầu tư kinh phí, phương tiện vật chất cho tác giả dưới hình thức giao việc, thuê việc, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác.

Luật sở hữu trí tuệ cũng quy định các đối tượng không được đăng ký giải pháp hữu ích. Bao gồm:

• Phát minh, lý thuyết khoa học, phương pháp toán học;
• Sơ đồ, kế hoạch, quy tắc và phương pháp để thực hiện các hoạt động trí óc, huấn luyện vật nuôi, thực hiện trò chơi, kinh doanh; chương trình máy tính;
• Cách thức thể hiện thông tin;
• Giải pháp chỉ mang đặc tính thẩm mỹ;
• Giống thực vật, giống động vật;
• Quy trình sản xuất thực vật, động vật chủ yếu mang bản chất sinh học mà không phải là quy trình vi sinh;
• Phương pháp phòng ngừa, chẩn đoán và chữa bệnh cho người và động vật.

6. Hồ sơ đăng ký giải pháp hữu ích

Hồ sơ là thứ vô cùng quan trọng khi một doanh nghiệp, hoặc cá nhân muốn đăng ký bảo hộ. Đối với quy trình đăng ký bảo hộ độc quyền giải pháp hữu ích, hồ sơ gồm các tài liệu sau:

• Tờ khai đăng ký sáng chế được đánh máy theo mẫu quy định pháp luật (quy định cụ thể tại phụ lục A Thông tư số 01/2007/ TT-BKHCN);
• Bản mô tả giải pháp hữu ích. Bản mô tả gồm có Phần mô tả, Yêu cầu bảo hộ và Hình vẽ (nếu có).

Phần mô tả phải được trình bày đầy đủ, rõ ràng bản chất của sáng chế theo các nội dung sau:

• Tên giải pháp hữu ích;
• Lĩnh vực sử dụng giải pháp hữu ích;
• Tình trạng kỹ thuật của lĩnh vực sử dụng giải pháp hữu ích;
• Bản chất kỹ thuật của giải pháp hữu ích;
• Mô tả vắn tắt các hình vẽ kèm theo (nếu có);
• Mô tả chi tiết các phương án thực hiện giải pháp hữu ích;
• Ví dụ thực hiện giải pháp hữu ích;
• Những lợi ích (hiệu quả) có thể đạt được.

Yêu cầu bảo hộ được tách thành riêng sau phần mô tả, yêu cầu bảo hộ được dùng để xác định phạm vi quyền sở hữu công nghiệp đối với sáng chế. Yêu cầu bảo hộ phải được trình bày ngắn gọn, rõ ràng, phù hợp với phần mô tả và hình vẽ, trong đó phải làm rõ những dấu hiệu mới của đối tượng yêu cầu được bảo hộ.

Hình vẽ, sơ đồ (nếu có) cũng phải được tách thành trang riêng.

• Bản tóm tắt giải pháp hữu ích. Tóm tắt giải pháp hữu ích yêu cầu không được vượt quá 150 từ và phải được tách thành trang riêng. Bản tóm tắt giải pháp hữu ích không bắt buộc phải nộp tại thời điểm nộp đơn và người nộp đơn có thể bổ sung sau;
• Chứng từ nộp phí, lệ phí.

Ngoài ra, hồ sơ đăng ký bảo hộ độc quyền giải pháp hữu ích còn bao gồm các tài liệu khác như:

• Giấy ủy quyền (nếu đơn đăng ký giải pháp hữu ích được thông qua tổ chức dịch vụ đại diện sở hữu công nghiệp);
• Giấy chuyển nhượng quyền nộp đơn (nếu có);
• Tài liệu xác nhận quyền đăng ký (nếu thụ hưởng từ người khác);
• Tài liệu chứng minh quyền ưu tiên (nếu đơn đăng ký sáng chế có yêu cầu hưởng quyền ưu tiên).

7. Thủ tục đăng ký giải pháp hữu ích

Bước 1: Tiếp nhận đơn

Người nộp đơn có thể nộp đơn đăng ký theo một trong hai hình thức như sau:

• Nộp đơn đăng ký trực tiếp;
• Gửi đơn đăng ký qua bưu điện tới trụ sở Cục Sở hữu trí tuệ tại Hà Nội hoặc 2 Văn phòng đại diện của Cục tại TP. Hồ Chí Minh và Đà Nẵng.

Bước 2: Thẩm định hình thức đơn

Cục sở hữu trí tuệ kiểm tra việc tuân thủ các quy định về hình thức đối với đơn, từ đó đưa ra kết luận đơn có được coi là hợp lệ hay không .

Trường hợp đơn hợp lệ về hình thức, Cục Sở hữu trí tuệ ra quyết định chấp nhận đơn hợp lệ.

Trường hợp đơn không hợp lệ, Cục Sở hữu trí tuệ ra thông báo dự định từ chối chấp nhận đơn trong đó nêu rõ:

• Lý do, thiếu sót khiến cho đơn có thể bị từ chối.
• Ấn định thời hạn 02 tháng để người nộp đơn có ý kiến hoặc sửa chữa thiếu sót. Nếu người nộp đơn không sửa chữa thiếu sót/ sửa chữa không đạt yêu cầu/ không có ý kiến phản đối/ ý kiến phản đối không xác đáng thì Cục Sở hữu trí tuệ ra quyết định từ chối chấp nhận đơn.

Bước 3: Công bố đơn

Sau khi có quyết định chấp nhận đơn hợp lệ, đơn sẽ được công bố trên Công báo sở hữu công nghiệp.

Bước 4: Thẩm định nội dung đơn

• Cục sở hữu trí tuệ chỉ tiến hành thẩm định nội dung khi có đơn yêu cầu thẩm định nội dung;
• Cục sở hữu trí tuệ đánh giá khả năng được bảo hộ của đối tượng nêu trong đơn theo các điều kiện bảo hộ (tính mới, khả năng áp dụng công nghiệp), qua đó xác định phạm vi bảo hộ tương ứng.

Bước 5: Ra quyết định cấp/từ chối cấp văn bằng bảo hộ

• Nếu đối tượng nêu trong đơn không đáp ứng được các yêu cầu về bảo hộ, Cục Sở hữu trí tuệ ra quyết định từ chối cấp văn bằng bảo hộ;
• Nếu đối tượng nêu trong đơn đáp ứng được các yêu cầu về bảo hộ và người đăng ký sáng chế nộp phí, lệ phí đầy đủ, đúng hạn thì Cục Sở hữu trí tuệ ra quyết định cấp văn bằng bảo hộ.

8. Phân biệt giải pháp hữu ích với sáng chế

Giải pháp hữu ích là một trong những đối tượng sở hữu công nghiệp và có đặc điểm gần giống với sáng chế. Vì vậy cần phải phân biệt hai đối tượng này theo những tiêu chí dưới đây:

9. Tại sao phải đăng ký bảo hộ giải pháp hữu ích?

Việc tạo ra một giải pháp hữu ích là một quá trình phức tạp, không hề đơn giản, nó đòi hỏi phải có sự đầu tư về thời gian, công sức và tiền bạc. Do vậy ngay sau khi tạo ra thành công giải pháp hữu ích việc phải làm tiếp theo là xác lập quyền sở hữu trí tuệ cho sáng chế đó, tránh sự ăn cắp của chủ thể khác.

Đăng ký bảo hộ giải pháp hữu ích là căn cứ để xác lập quyền sở hữu và độc quyền đối với mỗi phát minh mới của con người. Giải pháp hữu ích sau khi thực hiện thủ tục đăng ký bảo hộ sẽ nhận được sự công nhận và bảo hộ của nhà nước. Đăng ký độc quyền giải pháp hữu ích đem lại lợi nhuận kinh tế cao cho chủ sở hữu của sáng chế như tăng năng suất lao động, tăng sản lượng, tiết kiệm nhiên liệu từ việc khai thác giải pháp hữu ích, chuyển quyền sử dụng hoặc bán các giải pháp hữu ích cho tổ chức, cá nhân khác.

10. Cơ sở pháp lý

• Luật Sở hữu trí tuệ năm 2005 sửa đổi, bổ sung năm 2009, 2019.

Trên đây là bài tư vấn của chúng tôi về vấn đề giải pháp hữu ích theo quy định pháp luật hiện hành. Qua bài viết này, chúng tôi mong rằng sẽ giúp các bạn hiểu rõ hơn về vấn đề này.

Để được tư vấn đầy đủ và chính xác nhất, mời quý khách hàng liên hệ qua Tổng đài tư vấn sở hữu trí tuệ trực tuyến của HOTLINE 19006588 của Luật Quang Huy để nhận tư vấn thêm về vấn đề mà quý khách hàng đang gặp phải.

Trân trọng./.