Quy định về thời hiệu khởi kiện thừa kế

Từ xưa tới nay, thừa kế luôn là một vấn đề phức tạp trong thực tiễn xét xử và đời sống. vấn đề thời hiệu thừa kế lại rất dễ bị bỏ sót dẫn đến nhiều sai lầm trong cách chia thừa kế.

Vậy khi nào thì người thừa kế không còn quyền yêu cầu cơ quan có thẩm quyền yêu cầu chia di sản thừa kế? Thời hiệu khởi kiện thừa kế có phụ thuộc vào thời điểm người để lại di sản chết hay không?

Sau đây, dựa theo quy định của pháp luật dân sự hiện hành, Luật Quang Huy xin giải đáp vấn đề thời hiệu khởi kiện thừa kế như sau:

1. Di sản thừa kế là gì?

Di sản thừa kế là tài sản người chết để lại cho những người còn sống. Theo Điều 612 Bộ luật Dân sự 2015 quy định:

“Di sản bao gồm tài sản riêng của người chết, phần tài sản của người chết trong tài sản chung với người khác.”

Như vậy, di sản thừa kế là toàn bộ tài sản thuộc sở hữu hợp pháp của người đã chết, quyền về tài sản của người đó.

Tài sản thừa kế bao gồm động sản và bất động sản.

Quyền về tài sản là quyền trị giá được bằng tiền bao gồm quyền tài sản đối với đối tượng sở hữu trí tuệ, quyền sử dụng đất và các quyền tài sản khác.

2. Thời hiệu khởi kiện về thừa kế

Định nghĩa thời hiệu được quy định tại Khoản 1 Điều 149 Bộ luật Dân sự 2015 như sau:

“Thời hiệu là thời hạn do luật quy định mà khi kết thúc thời hạn đó thì phát sinh hậu quả pháp lý đối với chủ thể theo điều kiện do luật quy định”

Theo đó thời hiệu khởi kiện thừa kế là thời hiệu khởi kiện vụ án dân sự, là thời hạn mà chủ thể được quyền khởi kiện để yêu cầu tòa án giải quyết vụ án dân sự bảo vệ quyền thừa kế và lợi ích hợp pháp bị xâm phạm, nếu thời hạn đó kết thúc thì mất quyền khởi kiện.

Thời hiệu khởi kiện thừa kế được quy định tại Điều 623 Bộ luật dân sự 2015 như sau:

“Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu chia di sản là 30 năm đối với bất động sản, 10 năm đối với động sản, kể từ thời điểm mở thừa kế. Hết thời hạn này thì di sản thuộc về người thừa kế đang quản lý di sản đó. Trường hợp không có người thừa kế đang quản lý di sản thì di sản được giải quyết như sau:

a) Di sản thuộc quyền sở hữu của người đang chiếm hữu theo quy định tại Điều 236 của Bộ luật này;

b) Di sản thuộc về Nhà nước, nếu không có người chiếm hữu quy định tại điểm a khoản này”

Như vậy, kể từ ngày người để lại di sản chết thì trong vòng 30 năm người thừa kế theo pháp luật được yêu cầu Tòa án chia di sản thừa kế là bất động sản.

Còn với di sản thừa kế là động sản, thời hạn này chỉ kéo dài trong vòng 10 năm.

Hết thời gian trên mà người thừa kế không yêu cầu chia di sản thừa kế thì người thừa kế sẽ không có quyền yêu cầu nữa mà tài sản thừa kế sẽ thuộc về người đang quản lý di sản hoặc người đang chiếm hữu hoặc thuộc về nhà nước theo quy định của Điều 623 Bộ luật Dân sự năm 2015.

3. Một số trường hợp thời hiệu khởi kiện thừa kế không phụ thuộc vào thời điểm mở thừa kế

Thông thường, thời hiệu chia di sản thừa kế sẽ phụ thuộc vào thời điểm người để lại di sản chết.

Tuy nhiên trong một số trường hợp đặc biệt theo luật định mà thời hiệu thừa kế không còn phụ thuộc vào thời điểm mở thừa kế như sau:

3.1 Đối với trường hợp mở thừa kế trước năm 1990

Theo quy định của pháp luật dân sự, trường hợp mở thừa kế trước năm 1990 thì thời hiệu khởi kiện thừa kế đối với bất động sản là 30 năm theo quy định tại Điều 36 Pháp lệnh thừa kế 1990.

Vậy thời hiệu đó được tính từ thời gian nào? Nghị quyết 02/HĐTP Hướng dẫn áp dụng một số quy định của pháp lệnh thừa kế 1990 đã quy định như sau:

 “Đối với những việc thừa kế đã mở trước ngày 10-9-1990, thì thời hiệu khởi kiện được tính từ ngày 10-9-1990”

Vậy, ví dụ như người để lại di sản chết vào năm 1960, di sản thừa kế là bất động sản thì thời hiệu khởi kiện thừa kế là 30 năm tính từ ngày 10/9/1990.

Theo đó, tính đến năm 2019 mới chỉ 29 năm, cho nên người thừa kế vẫn còn có quyền khởi kiện thừa kế cho tới năm 2019.

3.2 Đối với trường hợp mở thừa kế trước ngày Bộ luật Dân sự 2015 có hiệu lực

Ngày 1/1/2017 Bộ luật Dân sự 2015 có hiệu lực.

Nếu người để lại thừa kế chết trước ngày này thì thời hiệu thừa kế sẽ phụ thuộc vào Điểm d, Khoản 1, Điều 688 Bộ luật Dân sự 2015 như sau:

” 1. Đối với giao dịch dân sự được xác lập trước ngày Bộ luật này có hiệu lực thì việc áp dụng pháp luật được quy định như sau:

d. Thời hiệu được áp dụng theo quy định của Bộ luật này.”

Giao dịch dân sự là hành vi pháp lý đơn phương và hợp đồng.

Mà di chúc là hành vi pháp lý đơn phương, cho nên di chúc chính là giao dịch dân sự.

Theo quy định tại Điểm d, Khoản 1, Điều 688 Bộ luật Dân sự 2015 trên thì dù người để lại di sản chết trước ngày 1/1/2017 thì thời hiệu khởi kiện thừa kế vẫn được tính theo Bộ luật Dân sự 2015 là 30 năm đối với bất động sản và 10 năm đối với động sản kể từ thời điểm mở thừa kế.

4. Cơ sở pháp lý

• Bộ luật dân sự năm 2015.
• Pháp lệnh thừa kế Hội đồng nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam 1990.
• Nghị quyết 02/HDTP Hướng dẫn áp dụng một số quy định của Pháp lệnh thừa kế 1990.

Trên đây là toàn bộ tư vấn của chúng tôi về vấn đề thời hiệu khởi kiện thừa kế theo quy định về pháp luật dân sự mới nhất.

Nếu nội dung tư vấn còn chưa rõ, có nội dung gây hiểu nhầm hoặc có thắc mắc cần tư vấn cụ thể hơn, bạn có thể kết nối tới Tổng đài tư vấn luật dân sự trực tuyến qua HOTLINE 19006588 của Luật Quang Huy.

Trân trọng./.